Kadınlarda en sık görülen ikinci kanser türü meme kanseridir. Yapılan istatistiklere göre her sekiz kadından birisi yaşamı boyunca meme kanserine yakalanmakta ve “Mastektomi” denilen ameliyatla memenin tamamı ya da bir kısmı alınmaktadır. Bu oranı göz önünde bulundurursak her yıl milyonlarca kadın kanser nedeniyle memesinin bir kısmını ya da tamamını kaybetmektedir.
Meme, kişinin kendisini çekici, güzel, normal ve tam hissetmesinde büyük önem taşıyan bir organdır. Meme kaybı, kadında çok derin psikolojik ve cinsel sıkıntılara yol açar. Bu nedenle anneliğin ve kadınlığın sembolü olan bu organın kaybına neden olan mastektomi ameliyatı kararı alındıktan sonra hastanın mutlaka bir plastik cerrah ile görüştürülmesi ve gerek eş zamanlı gerekse gecikmiş rekonstrüksiyon yani memenin yeniden yapılması işlemleri ile ilgili bilgi almasının sağlanması gerekmektedir. Kanser tanısı almanın verdiği stres ve acelecilikle genelde bu aşama es geçilir ve mastektomi sonrası hastanın, memesiz kalmanın olumsuz etkileriyle tek başına başa çıkması beklenir. Eğer mastektomi ameliyatı öncesi yeterli bilgilendirme yapılırsa pek çok kadının mastektomi ile eş zamanlı meme rekonstrüksiyonunu tercih edip organ kaybının bedensel ve psikolojik zorluklarını yaşamadan ameliyattan uyanması ve hayatına devam etmesi sağlanabilir.
Teknolojik ilerlemeler sayesinde bazı kişilerin ailevi meme kanseri genlerine (BRCA1, BRCA2 gibi) sahip olup olmadığı da tespit edilebilmektedir. Genetik inceleme sonrası bu kişiler meme kanserine yakalanma riskleri yüksek olduğu için mastektomi yaptırmaktadırlar. Bu özel grup hastada, olası risk nedeniyle erken yaşta memelerin alınması aynı şekilde bedensel ve psikolojik problemlere yol açacağı için, eş zamanlı meme yapılmasının önemi yadsınamaz.
Meme onarımı ne zaman yapılabilir?
Meme kanserli hasta mutlaka genel cerrahi, onkoloji, radyason onkolojisi, patoloji ve elbette plastik cerrahi disiplinlerini içinde barındıran bir ekip tarafından beraberce değerlendirilmelidir. Meme onarımı zamanına; hastalığın evresi, meme alındıktan sonra radyoterapi veya kemoterapi görme ihtimali, hastanın yaşı ve vücut yapısı gibi pek çok faktör değerlendirildikten sonra karar verilir.
Eş Zamanlı Onarım: Mastektomi ameliyatı ile aynı seansta onarım işlemi yapılır. Erken evrede olan, radyoterapi/kemoterapi görmeyecek hastalarda genelde bu yöntem tercih edilir.
Geç Onarım: Mastektomiden sonra, daha ileri bir zamanda (radyoterapi/kemoterapi sonrası) onarım yapılır.
Gecikmiş – Eş Zamanlı: Mastektomi operasyonu bitiminde meme kasının altına bir expander (=balon) yerleştirilir. Bu balon şişirilerek protezi yerleştirebileceğimiz alan elde etmek için gerekli hacme ulaşması sağlanır. Radyoterapi/kemoterapi bittikten sonra da expander çıkarılarak asıl kalıcı protezle onarım yapılır.
Meme onarımı teknikleri nelerdir?
Meme onarımında üç temel onarım yöntemi vardır:
Hastanın kendi dokuları ile yapılan onarım (otolog meme onarımı): Genellikle hastanın sırt ya da karın dokusu kullanılarak yapılır. Bu ameliyatlar mikrocerrahi yöntemle (DIEP, serbest TRAM) ya da mikrocerrahi gerektirmeyecek şekilde (pediküllü TRAM) planlanabilir. Bu onarım yöntemi özellikle radyoterapi görecek hastalarda tercih edilmelidir. Yaşayan bir doku olduğu için radyoterapinin olumsuz etkilerine daha dayanıklıdır. Fakat hastanın kendi dokusu kullanılan ameliyatlarda göğüs duvarına taşınan dokunun beslenmesi ile ilgili sorunlar yaşanırsa dokunun kısmi ya da tam kaybı (nekroz) gerçekleşebilir. Bu takdirde ölü (nekrotik) dokuların temizlenip tekrar ameliyat edilmesi gerekebilir.
Protez ile yapılan onarım: Meme kanseri tedavisi için kanserin evresine göre memenin tamamı cildi ile birlikte; ya da meme cildi, hatta meme başı korunarak sadece meme dokusunu içerecek şekilde alınabilir. Son dönemlerde meme kanseri taraması ve farkındalık gelişmesi sayesinde erken teşhisler arttığı için meme kanserleri de erken evrede teşhis edilmeye başlandı. Bu nedenle meme başı/meme cildi koruyucu yöntemlere sık başvurulmaktadır. Yeterli meme cildi olduğunda eş zamanlı meme protezi ile onarım sonuçları oldukça başarılı olur. Eğer yeterli cilt dokusu kalmadıysa göğüs kasının altına silikon bir balon yerleştirilir. Bir süre sonra bu balon şişirilmeye başlanır. Yeterli hacme ulaşılınca balon çıkarılıp yerine kalıcı silikon protez konulur.
İki yöntemin birlikte kullanıldığı onarım: Genelde sırt kası alınarak göğüs duvarındaki doku eksiği olan bölgeye çevrilir. Altına yeterli hacme ulaşmak için bir silikon protez yerleştirilmesi gerekir.
Karın dokusu ile onarım nasıl yapılır?
Karın bölgesinde yeterli doku fazlası olan kadınlarda meme onarımında bu dokular kullanılabilir. Bu yöntemde karın dokusu, karın germe ameliyatında olduğu gibi alınır ve mikrocerrahi yöntemler kullanılarak yeni memeyi oluşturmak için kullanılır. Duruma göre karın duvarı kasının bir kısmı da bu dokuya katılabilir. Böylece hasta hem karın germe işlemi hem de meme onarımını aynı anda olmuş olur. Daha önce karın germe veya liposuction ameliyatı yapılmış olan hastalarda karın derisini besleyen damarlar zarar görmüş olabileceğinden, bu hastalarda uygulanma şansı yok denecek kadar azdır.
Protez ile onarım nasıl yapılır?
Bu ameliyatlar eğer mastektomi ameliyatı sırasında yeterli cilt dokusu kalmadıysa çoğunlukla iki seanslı şekilde yapılır. İlk seansta göğüs kasının altına silikon doku genişletici balon (expander) yerleştirilir. 3 hafta sonra bu balon serum fizyolojik verilerek şişirilmeye başlanır. İstenen hacme ulaşılınca bir süre beklenip ikinci seansta balon çıkarılır ve kalıcı silikon meme protezi yerleştirilir.
Memesi çok büyük ve sarkık olmayan, radyoterapi görmeyecek, meme kanseri erken evredeyken ya da meme kanseri gelişmeden koruyucu amaçlı memesi alınan kadınlar protez ile onarımdan daha büyük fayda görürler.
Kısmen daha ağrısız, daha az izli, vücudun başka bölgelerinden doku alınmasını gerektirmeyen bir yöntemdir. Hastalar normal yaşamlarına daha hızlı dönebilir.
Sırt dokusu ile meme onarımı nasıl yapılır?
Sırtta yer alan latissimus dorsi kası da meme onarımında en çok kullanılan dokulardan birisidir. Fakat bu kasın hacmi yeni meme büyüklüğünü sağlamada yetersizdir. Bu nedenle bu kas kullanıldığında, çoğunlukla altına bir protez yerleştirilerek hacim sağlanır.
Meme başı nasıl yapılır?
Meme onarımı tamamlandıktan sonra en az 6 ay beklenerek memenin son formunu almasına fırsat tanınır. Daha sonra lokal anestezi altında hastanın kendi cilt dokusundan yeni meme başı yapılır. Meme başı rengini vermek için genellikle dövme yaptırılır.
Rötuş gerekir mi?
Meme onarımı genellikle birden fazla seans ameliyat olmayı gerektirir. Asıl onarım yapıldıktan sonra zamanla meme başı yapılması, izlerin düzeltilmesi gibi ufak çaplı ameliyatlarla ideal şekil elde edilmeye çalışılır. Bu amaçla yağ enjeksiyonları da yapılarak daha iyi bir form ve beğeni sağlanmaya çalışılır. Bu nedenle meme onarımı cerrah ve hastanın birlikte, anlayışla çalışmaları ve sabretmeleri gereken bir süreçtir.